Mahmud Ahmadinedschad

Data urodzenia: 28.10.1956

Mahmud Ahmadinedschad - 6. prezydent Islamskiej Republiki Iranu (2005-2013).

Przed wyborami na prezydenta Ahmadinedschad był gubernatorem dwóch prowincji, a później burmistrzem stolicy Teheranu.

Miejsce urodzenia. Wykształcenie. Urodził się w wiosce Aradan, w prowincji Semnan, w rodzinie ubogiego kowala - pochodzenia Talyszy. W młodości przyszły prezydent Iranu nosił nazwisko Sabordzhan - sugerowało to, że jego przodkowie głównie zajmowali się farbowaniem dywanów. Później nazwisko zmieniono na brzmiejące lepiej Ahmadinedschad: po arabsku 'Ahmad' oznacza cnotliwy i jest skróconą formą imienia proroka Muhammada, 'nejad' po persku oznacza 'pochodzenie'.

W 1976 roku Mahmud Ahmadinedschad zapisał się na jedną z najbardziej renomowanych irańskich uczelni, Uniwersytet Nauki i Technologii w Teheranie, gdzie ukończył studia jako inżynier transportu. W 1986 roku rozpoczął studia doktoranckie i w 1997 roku obronił swoją pracę doktorską.

Kariera. W czasie studiów Mahmud Ahmadinedschad aktywnie uczestniczył w młodzieżowym ruchu antyszahowym. Razem z kolegami publikował religijny czasopismo studenckie. Po obaleniu szacha Mahmud Ahmadinedschad, student III roku, dołączył do ultrakonserwatywnej islamistycznej organizacji 'Organizacja na rzecz Wzmocnienia Jedności Uniwersytetów i Szkół Duchownych'.

Według niektórych doniesień Mahmud Ahmadinedschad brał udział w wzięciu zakładników - pracowników ambasady USA w 1979 roku, co jednak nie zostało potwierdzone przez większość byłych zakładników i uczestników operacji. Według innych informacji, Mahmud Ahmadinedschad od samego początku sugerował napad na ambasadę radziecką, co jednak nie zostało poparte przez jego towarzyszy.

W 1980 roku Mahmud Ahmadinedschad wstąpił jako ochotnik do wojny irańsko-irackiej jako część jednostki specjalnej Gwardii Rewolucyjnej Islamskiej ('Basidsz'). Oficjalna wersja milczy na temat jego aktywności w tych latach, podczas gdy nieoficjalna twierdzi, że brał udział w operacjach specjalnych w pobliżu irackiego miasta Kirkuk, które było głównie zamieszkałe przez Kurdów. Opozycja twierdzi, że Mahmud Ahmadinedschad odpowiadał za tortury i egzekucje wielu irańskich dysydentów. Rzekomo opowiadał się także po zakończeniu wojny za likwidacją wrogów irańskiego reżimu za granicą. Nie znaleziono jednak dowodów na to wszystko.

Po zakończeniu służby wojskowej Mahmud Ahmadinedschad rozpoczął karierę polityczną. Pod koniec lat 80-tych był szefem administracji w Hoy i Maku, w prowincji Zachodni Azerbejdżan. Później był doradcą gubernatora prowincji Kurdystan.

Od 1993 do 1997 roku był gubernatorem Ardabilu i jednocześnie doradcą ministra kultury i edukacji Iranu. Zrezygnował po tym, jak Mohammad Khatami wygrał wybory prezydenckie i wrócił do nauczania w swojej macierzystej uczelni.

W 2003 roku został wybrany na burmistrza Teheranu.

W 2005 roku Mahmud Ahmadinedschad wygrał wybory prezydenckie.

12 czerwca 2009 roku Mahmud Ahmadinedschad po raz drugi wygrał wybory prezydenckie w Iranie. Następnego dnia w Teheranie rozpoczęły się protesty. Zwolennicy przegranego lidera opozycji Mir Hoseina Musawiego oskarżyli rząd o fałszowanie wyników wyborów i domagali się ich unieważnienia. W wyniku masowych zamieszek, podczas których użyto pałek policyjnych, armat wodnych i gazu łzawiącego, w Teheranie zginęło, w zależności od źródła, między 7 a 150 osób, setki zostały ranne i aresztowane. Częściowe przeliczenie głosów, przeprowadzone przez irańską Radę Strażników, nie miało wpływu na ostateczny wynik wyborów prezydenckich.

Podczas wyborów parlamentarnych wiosną 2012 roku około trzy czwarte z 290 miejsc w parlamencie zajęli sojusznicy ajatollaha Chameneiego, co było porażką zwolenników Ahmadinedschada.

W wyborach prezydenckich w 2013 roku Mahmud Ahmadinedschad nie mógł wystartować, ponieważ był już dwa razy prezydentem kraju. 15 czerwca 2013 roku Hassan Rohani został wybrany na następcę Ahmadinedschada i objął urząd 3 sierpnia 2013 roku.

W kwietniu 2017 roku kandydatura Mahmuda Ahmadinedschada, który ubiegał się o kandydowanie w w wyborach prezydenckich, nie została zatwierdzona przez irańską Radę Strażników.

Poglądy i oceny. Zwycięstwo Mahmuda Ahmadinedschada oznaczało, według wielu obserwatorów, zatrzymanie procesów społecznych i gospodarczych liberalizacji w kraju oraz zwrot w kierunku bezwarunkowego i dosłownego przestrzegania Koranu i Szariatu. Tak, Ahmadinedschad jako burmistrz Teheranu wprowadził oddzielne windy dla mężczyzn i kobiet, zaostrzył zasady ubioru dla urzędników, zamknął zachodnie sieci fast food i zakazał reklam z wizerunkami zachodnich gwiazd.

Z inicjatywy Mahmuda Ahmadinedschada znacznie ograniczono prawa kobiet: najpierw zmusił je do przestrzegania surowych islamskich zasad ubioru, a potem w ramach reformy edukacyjnej ograniczył liczbę studentek na niektórych wydziałach do 50%, co uzasadniał brakiem miejsc w akademikach dla studentek. Nowa ustawa o ochronie rodziny, która została przedstawiona irańskiemu parlamentowi, znosiła obowiązek mężczyzny uzyskania zgody żony, gdy zamierzał pojąć kolejną żonę.

Rząd Mahmuda Ahmadinedschada zmusił też wielu profesorów do wcześniejszej emerytury. Według władz działo się tak, by otworzyć drogę młodym ludziom. Opozycja, która nazwała tę inicjatywę 'drugą rewolucją kulturalną', twierdzi, że prezydent w ten sposób pozbywał się liberalnie myślących przeciwników.

Pierwszym, co Mahmud Ahmadinedschad zrobił w polityce zagranicznej, gdy objął urząd, było odrzucenie propozycji z Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec dotyczących rozwiązania problemów związanych z irańskim programem nuklearnym. W tym samym roku Iran wznowił wzbogacanie uranu. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła pięć rezolucji i nałożyła sankcje na Iran. Kraje zachodnie oskarżają Iran o rozwijanie broni jądrowej pod przykryciem pokojowego programu atomowego. Teheran odrzuca wszystkie oskarżenia, twierdząc, że jego program jądrowy ma na celu wyłącznie zaspokojenie potrzeb energetycznych kraju.

Jako prezydent Mahmud Ahmadinedschad nawiązał relacje z krajami Ameryki Łacińskiej, których liderzy zjednoczyli się przeciwko USA - Wenezuelą, Nikaraguą i Ekwadorem. W zamian za irańskie inwestycje prezydent Wenezueli Hugo Chávez potwierdził Mahmudowi Ahmadinedschadowi gotowość do obrony prawa Iranu do rozwijania pokojowych technologii jądrowych. Zdaniem ekspertów, irański prezydent w swojej polityce zagranicznej próbował chronić swój kraj przed atakami USA. 2 marca 2008 roku prezydent Iranu odbył historyczną wizytę w Bagdadzie, stając się pierwszym irańskim przywódcą, który odwiedził Irak po zakończeniu wojny irańsko-irackiej. Wizyta zakończyła się podpisaniem kilku umów o współpracy gospodarczej.

Po objęciu urzędowania Mahmud Ahmadinedschad wzmocnił antyizraelską politykę Iranu. W swoich wystąpieniach publicznych i wywiadach wielokrotnie stwierdzał, że Izrael powinien zostać 'zdmuchnięty' z ziemi i że terytorium przyznane Izraelowi przez Organizację Narodów Zjednoczonych powinno w pełni należeć do państwa palestyńskiego. W tym kontekście Mahmud Ahmadinedschad regularnie wywołuje skandale międzynarodowe. Jego wystąpienie na 63. Zgromadzeniu Ogólnym ONZ we wrześniu 2008 roku zostało uznane za antyizraelskie i antysemickie. W marcu 2009 roku delegaci z krajów zachodnich opuścili salę podczas przemówienia Mahmuda Ahmadinedschada na genewskiej konferencji ONZ przeciwko rasizmowi, podczas której oskarżył Izrael o rasizm. Niektóre państwa bojkottowały nawet tę konferencję jako protest przeciwko udziałowi irańskiego prezydenta.

Rodzina. Mahmud Ahmadinedschad jest żonaty. Ma troje dzieci - dwóch synów i córkę.

19.10.2023