Święto Orzechowego Zbawiciela 2024: historia, tradycje, przesądy i co należy święcić w kościele.

Od 1 września 2023 roku Ukraiński Kościół Prawosławny (UKP) i Ukraiński Kościół Greko-Katolicki (UGK) przeszły na nowościenny kalendarz kościelny, więc teraz wszystkie stałe święta z ustaloną datą są obchodzone o 13 dni wcześniej. Dlatego pierwsze z trzech letnich świąt na cześć Zbawiciela - Makułowej (Miodowy Spas) wierni obchodzili 1 sierpnia, 6 sierpnia - Jabłkowy Spas, a już dzisiaj, 16 sierpnia 2024 roku, będą obchodzić - Orzechowy Spas.

Orzechowy Spas lub Spas na płótnie - to trzecie zakończenie obchodów spośród trzech letnich Świąt Zbawiciela. W tradycji kościelnej jest częściej nazywany Dniem Pamięci Ikony Zbawiciela.To święto nosi także następujące nazwy: Chlebowy Spas, Płócienny, Mały, Chłodny Spas, Ikona Niezrobiona Zbawiciela lub dzień pamięci Ikony Zbawiciela.

«Chłodnym» świętem jest nazywane, ponieważ obchodzone jest w połowie sierpnia, kiedy już opada upał i zauważalnie ochładza się. Nazwę «Chlebowy» święto uzyskało za starożytną tradycję wypiekania chleba z pierwszego zboru.

Święto Orzechowego Spasu jest uważane za ludowe, ponieważ to w tym czasie kończą się żniwa, zbierane są orzechy i inne dary przyrody, lato stopniowo odchodzi, a ilość pracy na polach i w ogródku maleje. 

Historia święta

Orzechowy Spas - to kościelne święto poświęcone przeniesieniu z Edessy do Konstantynopola Niezrobionego obrazu Jezusa Chrystusa w 944 roku. Obraz ten uważany jest za niezrobiony, ponieważ powstał po tym, jak Jezus Chrystus przyłożył płótno do swojej twarzy, które cudownie odciśnięło się na nim. Stąd pochodzi druga nazwa święta - Niezrobiony Spas lub Spas na płótnie.

W tym dniu ludzie organizowali jarmarki i sprzedawali domoskanowane płótna. Wśród ludu istniało nawet przysłowie: Pierwszy Spas - na wodzie stoją, Drugi Spas - jabłka jedzą, Trzeci Spas - na górze płótna sprzedają.

Co się święci na Orzechowym Pasie

Na Trzeci Orzechowy Spas 16 sierpnia w kościele jest przyjęte święcenie orzechów i chleba upieczonego z mąki nowego zboru. Podobnie jak w inne święta Zbawiciela, wierni przynoszą do kościoła owoce nowego zboru, wodę i miód.   

Po błogosławieństwie ludzie wracali do domu i zastawiali bogatym poczęstunkiem stół, na którym obowiązkowo musiała być orzechowa nalewka, świeży chleb i ciasta z owocowym nadzieniem. Obchody były obfite i głośne, ponieważ surowy post Wniebowzięcia NMP zakończył się, więc można było urządzać bogate uczty.

Trzeci Orzechowy Spas: starodawne tradycje

Na Orzechowy Spas, według starodawnych tradycji, w wiosce wybierano najstarszą kobietę i wysyłano ją na próbne zbieranie orzechów. Ilość orzechów, które ona przyniesie, tyle musieli przynieść inni mieszkańcy wioski.

W Trzeci Spas chłopi piekli chleb, robili zapasy na zimę, zbierali orzechy i robili z nich nalewkę. Uważali, że będzie ona posiadać wyjątkowe właściwości lecznicze. Nalewka z powłok orzecha włoskiego pomagała przy przeziębieniu i chorobach stawów.

Zgodnie ze starodawnymi tradycjami na Orzechowy Spas można było aktywnie pracować, ponieważ to właśnie wtedy szło aktywne zbieranie plonów warzyw, owoców oraz ich zapasów na zimę, zbieranie orzechów i mielenie mąki.   

Ludowe przesądy:

• Dużo orzechów na Spas - za rok będzie chleb w zapasie.
• Bocian odlatuje do Trzeciego Spasu - na Obramowanie będzie mróz.
• Orzechowy Spas - słońce na jesień poszło.
• Orzechowy Spas, Chlebowy Spas lub Chłodny Spas - to pożegnanie z latem i przygotowanie do jesieni i chłodów.

Co nie należy robić na Orzechowy Spas

Istnieją również ważne zakazy dotyczące tego wielkiego święta. Wierni od wieków musieli ich koniecznie przestrzegać, aby nie ściągnąć na siebie i członków swojej rodziny nieszczęścia:

• nie należy plotkować, kłócić się, obelgić, sprzeczać i życzyć innym złego;
• nie należy lenić się, przecież ten okres powinien minąć w pracy fizycznej;
• jeśli proszą cię o pomoc, nie można odmówić;
• w lesie bez amuletu (krzyżyka obronnego) chodzić było zakazane, można spotkać złe moce.