Najbardziej tajemnicze święto roku - Halloween: historia, religia, tradycje i zakazy.

Halloween - jedno z najbardziej tajemniczych, mistycznych i najstarszych świąt w historii. Obchody narodziły się już za czasów Celtów, zyskały popularność w USA i pod koniec lat 90-tych XX wieku trafiły do Ukrainy.

Halloween - to zmienione święto dawnych Celtów o nazwie Samhain. Oznaczało ono zakończenie zbiorów plonów. Tego dnia również czczono przodków. Według legend wtedy na ziemię powracały dusze zmarłych, a razem z nimi - różne zło. Dlatego w ten dzień zwyczajowo przebierać się w różne potwory, ponieważ maskowanie było próbą oszukania złych duchów.

Historia święta

Co roku Halloween jest obchodzone w nocy przed 1 listopada. W 2024 roku będzie to noc przed piątkiem. Po raz pierwszy to słowo pojawia się w XVI wieku jako szkockie skrócenie angielskiego zwrotu All Hallows Even, czyli "Wieczór Wszystkich Świętych". Halloween sięga swoimi korzeniami do przedchrześcijańskiego okresu, a mianowicie czasów, gdy na terenie współczesnej Szkocji i Irlandii żyli starożytni Celtowie. Warto wspomnieć o jednym z najważniejszych celtyckich świąt - Samhain.

Samhain był szeroko rozpowszechniony wśród ludów Wysp Brytyjskich. Historycy twierdzą, że ten dzień miał znaczenie nie tylko sezonowe lub rolnicze, ale był ściśle związany z nadprzyrodzonym i śmiercią. Podczas Samhain skakano przez ogniska lub przechodziło między dwoma wysokimi ogniskami, co symbolizowało oczyszczenie. Druidzi w tych dniach przepowiadali przyszłość z kości zwierząt i ptaków.

Sytuacja radykalnie zmieniła się wraz z nadejściem chrześcijaństwa. Poprzez połączenie obrzędów katolickich i celtyckich tradycji w VIII wieku pogańskie Samhain stopniowo przekształciło się w religijne Święto Wszystkich Świętych. Wtedy zaczęły kształtować się zalążki współczesnego Halloween.

Halloween a chrześcijaństwo

Śmiałą rolę w tym, że Samhain nie zniknął bez śladu, odegrał papież rzymski Grzegorz I. W 601 roku nakazał misjonarzom nie całkowicie eliminować pogańskich świąt, ale przekształcać je w chrześcijańskie. Papież sądził, że pomoże to w chrystianizacji Europy Północnej. Do końca VIII wieku Samhain praktycznie całkowicie zlał się z Dniem Wszystkich Świętych, który katolicy obchodzą 1 listopada.

Z punktu widzenia religii, komunikacja z duszami zmarłych w ten dzień początkowo nie była uważana za tabu. Dopiero po dwóch stuleciach (na przełomie X-XI wieku) w pracach niektórych chrześcijan zaczynają pojawiać się zmiany w postrzeganiu Samhainu, przesuwając go w kierunku mrocznego pogańskiego święta.

"Cukierek albo życie"

Szczególnie popularną tradycją ubierania się w różne kostiumy i proszenia o słodycze (trick-or-treat) pozostaje w USA. Ale wywodzi się jeszcze z czasów średniowiecza. W Anglii i Irlandii w Dzień Wszystkich Świętych ubodzy chodzili od domu do domu prosząc o "dusze ciasteczka", a w zamian obiecywali modlitwę za dusze zmarłych krewnych.

Historycy twierdzą, że sama fraza trick-or-treat była po raz pierwszy używana w USA w latach 30-tych poprzedniego wieku. Ale to zjawisko zaczęto kojarzyć z Halloweenem znacznie wcześniej. Przebieranie się w czarownice i inne złe siły było popularne już w XVI wieku. Co ciekawe, zajmowali się tym nie tylko dzieci, ale także dorośli. Natomiast noszenie latarni Jacka (dynia z otworami i świeczką wewnątrz) zaczęło się w Szkocji w 1895 roku. Dzieci w maskach chodziły ulicami miasta i dostawały za to cukierki.

Jednak echa tej tradycji prowadzą również do Samhain. Wtedy Celtowie ubierali się w kości zwierząt, aby odstraszyć złe duchy. Uważano, że w nocy przed 1 listopada złe siły zbierają się i spacerują po ziemi.

Tradycje i zakazy

Głównym atrybutem święta jest dynia, z której wycinany jest lampion "latarnia Jacka". Według irlandzkiej legendy pewien chłopak o imieniu Jackowi udało się oszukać diabła i wyciągnąć od niego obietnicę nie zabierania jego duszy do piekła po śmierci. Ale Jacka za grzechy nie wpuszczono do raju, więc diabeł rzucił mu żarzące się węgielki z piekiełnej ognisku, aby grzesznik mógł oświetlić sobie drogę. Jack położył węgielki w rzepie, aby nie zgasły. Ale sam grzesznik nigdy nie znalazł dla siebie miejsca - więc lampion Jacka stał się symbolem niemogącej się zatrzymać duszy, która błąka się w ciemności.

Na Halloween konwenansuje się dekorowanie domów lampionami z dyni - była bardziej dostępna i zastąpiła rzepę - i stawianie świec na oknach, by odstraszać złe siły. Wszyscy, którzy obchodzą Halloween, przebierają się w kostiumy, a dzieci chodzą od domu do domu i proszą o słodycze. Na święto przygotowuje się potrawy z jabłek i grzane wino.

W tym dniu są również surowe zakazy, niektóre z nich są nawet przerażające:

• należy zamknąć wszystkie okna i drzwi - przez nie może przedostać się zła siła do domu;
• nie trzeba zostawiać bielizny na sznurze - zła siła może się do niej dostać;
• nie można zabijać pająków - są one związane z duszami zmarłych i ostrzegają przed niebezpieczeństwem;
• nie wolno odmawiać pomocy i jałmużny temu, kto o nią prosi;
• wieczorem w święto nie wolno zostawiać w domu czarnego kota - może przynieść do domu nieszczęście;
• nie można odwracać się, gdy usłyszysz kroki za swoimi plecami - ten, kto się odwrócił, może stracić zmysły.

Według znaków, Halloween...