Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii 2024 ogłoszeni.

Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 2024 roku zostali amerykański naukowiec David Baker "za projektowanie białek przy użyciu komputerów" oraz Brytyjczycy Demis Hassabis i John Jumper "za przewidywanie struktury białek". O tym informuje strona internetowa Fundacji Nobla.

„Jednym z tegorocznych odkryć jest stworzenie imponujących białek. Drugie to spełnienie 50-letniego marzenia: przewidzenie struktury białek na podstawie ich sekwencji aminokwasów. Oba te odkrycia wyznaczają szerokie możliwości”, mówi Heiner Linke, przewodniczący Komitetu Noblowskiego ds. chemii.

Białka zwykle składają się z 20 różnych aminokwasów, które można określić jako podstawowe jednostki życia. W 2003 roku Davidowi Bakerowi udało się wykorzystać te jednostki do zaprojektowania nowego białka, które nie przypominało żadnego innego białka. Od tamtej pory jego grupa badawcza tworzyła związki białkowe, które można wykorzystać jako leki, szczepionki, nanomateriały i mikrosensory.

Drugie odkrycie dotyczy przewidywania struktur białek. W białkach aminokwasy są połączone ze sobą w długie łańcuchy, które składają się w trójwymiarową strukturę, która jest decydująca dla funkcji białka. Od lat 70. naukowcy próbowali przewidzieć strukturę białek na podstawie sekwencji aminokwasów, ale jak wiadomo, było to trudne. Jednak cztery lata temu nastąpił przełom.

W 2020 roku Demis Hassabis i John Jumper zaprezentowali model sztucznej inteligencji o nazwie AlphaFold2. Dzięki niemu udało im się przewidzieć strukturę praktycznie wszystkich 200 milionów białek, które zidentyfikowali badacze. Od czasu przełomu z AlphaFold2 korzystało ponad dwa miliony osób z 190 krajów. Wśród wielu zastosowań naukowych badacze teraz mogą lepiej zrozumieć odporność na antybiotyki i tworzyć obrazy enzymów, które mogą rozkładać plastik.

„Życie nie mogłoby istnieć bez białek. To, że teraz możemy przewidywać struktury białek i tworzyć własne białka, przynosi najlepsze rezultaty dla ludzkości”, można przeczytać w oświadczeniu na stronie Fundacji Nobla.

Znane jest, że w tym roku rozpoczyna się tydzień noblowski, w którym ogłaszani są laureaci nagród w dziedzinach medycyny, chemii, fizyki, literatury, ekonomii i pokoju, przypada na 7 października.

Przypomnijmy, że w 2024 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymali naukowcy Victor Ambros i Gary Ruvkun za odkrycie mikroRNA i jego roli w posttranskrypcyjnej regulacji genów.

Mówiąc krótko, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski został nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla 2024 roku.

Uprzednio 18 deputowanych Rady Najwyższej Ukrainy podpisało wspólne pismo do Komitetu Nobla z apelem o odrzucenie kandydatury Rubena Vardanian jako nominanta do otrzymania Pokojowej Nagrody Nobla w 2024 roku. W szczególności, w 2019 roku 22 członków Parlamentu Europejskiego zainicjowali wpisanie Vardaniana na listę sankcji jako „towarzysza Kremla”. Natomiast w 2022 roku 46 członków Kongresu USA umieściło Vardaniana na liście sankcji wraz z kremliwską propagandystką Margaritą Simonian.